Burun, Carotis Communis’in dalı olan
1. A. Carotis İnterna ve
2. A. Carotis Externa’nm dallarından beslenir.
1) A.Carotis İnterna’nın dalı
a) A.Ophtalmica
b) A.Ethmoidalis anterior’un dalı ile burun içi ve önünü
c) A.Ethmoidalis posterior’un dalı ile de burun içi ve arkasını besler
2) A. Carotis Externa’nın dalları
a) A.Facialis, A.Maxillaris Externa’nm dalıdır ve A.angularis ile burun sırtı ve vestibulumu kanlandırır.
b) A.Maxillaris İnternanın dalı A. Sphenopalatina en önemli damarla¬rıdır.
Aynı adlı venler ile V. jugularis Pro- funda ve V. Jugularis İnternaya dökü-lür.
Yalnız: V. angularis, V.ophtalmika ile birleşerek kavernöz sinüse döküle¬rek, kavernöz sinüs trombozuna se¬bep olur.
(Üst dudak yaraları ve burun bölge¬si infeksiyonlarında cavernöz sinüs trombozu yapabilir)
Burun kanamaları ikiye ayrılır:
I) Lokal sebeplerle
II) Genel sebeplerle (Semptomatik)
I) Lokal sebepler:
%95 Little sahasında görülür.
1- Spontan:
1) Septumun ön kıkırdak kısmında bir anastomoz sahası (little sahası, Kieselbach sahası) vardır. Efor, sıcak, hipertansiyon gibi hallerde spontan rüptürler olur. Tekrarlayıcıdırlar.
2) Bir kırık hattı, burun damarlarından geçebilir. Daha sık olarak künt bir travmaya bağlıda olur. Cerrahi müdahalelerde de damarlar açılabi¬lir.
3) Habis tümörler erozyona uğraya-rak önemli, önemsiz kanamalar yapar. Hemangiomlar, septumun kanayan nevüsü kolay ve bol kanarlar.
2- Travmatik (Cerrahi tedavi edi-lirler)
3- Tümöral
Tedavi:
Spontan kanamalar: Refleks yolları (Alma, enseye, göze buz koymak) kanamayı durdurmak için A.carotisi sıkıştırmak veya boyna pozisyon vermek (Hastanın kanı aspire etmemesi için baş öne eğilir). Büyük kanamalarda hasta hastaneye sevk edilirken hasta bir yanma dönük alttaki bacağı kıvrık, üstteki bacağı uzatılmış, göğsünün altındaki kolu göğüsünün altına çekilmiş, üstte kalan kolu öne ileri uzatılmış olarak hastahaneye sevk edilir.
H202’lu pamuklar burun içine yer-leştirilir. En iyisi vazokonstriktör ilaçlar tatbik edilmesi ve tampon- mandır. (yağlı gaz), koterizasyon (elektrokoter veya AgN03 solüsyonu %5-10, AgN03 incisi, Triklor asetik asit, chromic acid) uygulamalarıdır.
Burun tamponlanması:
-Önce anestezi ve vazokonstrüktör uygulanır. (Ephedrin %0. + Pantho- caine %0.)
-Panthocaine: Topikal anesteziktir. Yalnız mukozal anestezide kullanılır. %0. – %0. oranlarında kullanılır. İ.V., İ.M., Subkutan kullanılmaz. Solunum ve Dolaşım bozukluğu ile Kardiak arreste sebep olur. Bu ciddi özelliği nedeni ile uyarı için, içine metilen mavisi damlatılarak, mavi renkle renklendirilip, şişelerde saklanır.
-Hasta iyice sümkürtülür. Burnu te-mizlendikten sonra, burun içine topi- kal anestezi uygulanır.
1) Anterior tampon: Önce daima ön tampon yapılır. Pomatlanmış uzun gaz şeritler burun önünden başlayarak önden arkaya ve aşağıdan yukarı doğru yerleştirilir. (Akordeon körüğü gibi). İyi konmuş bir anterior tamponla durdurulamayan veya kanama bölgesine ulaşılamayan durumlarda (Deviasyon, polip v.s.) anterior ve posterior tampon beraber konulmalıdır.
2) Posterior tampon: Yukarıda sayı-lan endikasyonlar varsa önce posterior tampon, Nazofarenkse yerleştirilir. Sonra sağ ve sol burun deliklerinden birer nelaton sondası sokulur ve oro- farenksten çıkan uçları, hastanın ağ-zından dışarı çekilir. Hazırlanan özel boyda (ceviz büyüklüğünde-Bellok) adı verilen vazelinle yağlanmış, yağlı yuvarlak tamponun iplikleri, nelaton sondasının ağızdan çıkan serbest uçlarına bağlanır. Nelaton sondalarının burundan çıkan serbest uçları, burun önünden çekilir, el parmakları ile de ağızdan çıkan nelaton sondasının uçlarına bağladığımız yuvarlak bellek tampon nazofarenkse itilir ve yerleştirilir. Sağ ve sol burun deliklerinden çıkan iplerin uçları burun kolumellasına, burun bölmesini kes-memesi için , konan gazın üzerine düğümle tespit edilir. Ağız içinde kalan diğer iki uzun iplik, flasterle yanağa tespit edilir.
-Burun tamponları 48 saat tutulur. Sonra çok özel bir sebep yoksa çıkarılır. Uzun süre yerinde bırakılan bu¬run tamponları kokar ve infeksiyona sebep olur. (Tüber katar, tonsillit, ri- nit, otit, v.s)
-Her iki burun deliği mutlaka beraber tampon edilir. (Septumu eğme¬mesi, lükse etmemesi için)
-Sistemik
-Lokal (tampona sürülür.)
– Koagülanlar, Ca++, Vit C -Durmazsa: Transfüzyonlar ve liga- tür (A.Carotis Externa ligasyonu uy-gulanabilir).
II) Genel Sebepler
1) İnfeksiyon hastalıkları:
– Kızıl
– Kızamık
– Difteri
– Tifo da görülür. A.Sphenopalatina tarafından damarlanan septum ön alt bölgesi (Little sahası) kanamalarıdır.
Tedavi: Oksijenli gaz tamponlar. Pan-tocaine ve Ephedrine tatbiki.
2) Hipertansiyon
-Kalp hatalıkları (mitral hast. Yet-mezlik),
Tedavi: Hastalığın teşhisi ve tedavisi iledir.
3) Kan hastalıkları:
-Trombostopeni (esansiyel, sekonder lösemi, agranülositoz),
-Hemofili vs. de semptomatikdir. -Yaygın mukoza kapiller kanamaları-dır.
Tedavi: Tamponlama ve uzun süre tutmak gerekir. Zira çıkarılınca, yaptığı tahriş ülseri yeniden kanar. Fibrin-gel (spongel, surgicel) gibi hemostatikler kullanılabilir. Taze ve konserve kan transfüzyonları yapılır.
4) Osler-Weber-Rendu hastalığı: Herediter kapiller telanjiektaziler ağız, burun, trakea mukozaların-dan kanamalar yapar.
5) Gebellik, menstruel